Çin Dışişleri Bakanı Vang, Taliban temsilcisi Muttaki ile görüştü

Çin Dışişleri Bakanı Vang Yi, Afganistan’da Taliban’ın kurduğu geçici hükümetin Dışişleri Bakan Vekili Emirhan Muttaki ile görüştü.

Çin Dışişleri Bakanlığından meydana getirilen açıklamaya nazaran, Bakan Vang, Tibet Özek Bölgesi’nin Nyingçi şehrinde düzenlenen 3. Trans Himalaya Forumu’na katılmak suretiyle ülkeyi ziyaret eden Taliban temsilcisi ile bir araya geldi.

Vang, görüşmede, Çin ve Afganistan’ın dağlar ve nehirlerle birbirine bağlı iki Himalaya ülkesi bulunduğunu belirterek, ilişkileri ve işbirliğini geliştirmeye büyük ehemmiyet verdikleri açıkladı.

Çin’in Afganistan’ın bağımsızlığına, egemenliğine, toprak bütünlüğüne ve Afgan halkının bağımsız tercihlerine saygı gösterdiğini vurgulayan Vang, asla ülkenin iç işlerine karışmayacağının ve egoist çıkar ardında olmayacağının altını çizdi.

Vang, Çin’in Afganistan’ın internasyonal ilişkilerde daha yapıcı bir rol oynamasını beklediğini dile getirerek, ülkenin komşu ülkelerle ilişkilerini geliştirmesi ve bölgesel ekonomik işbirliğine daha iyi entegre olması için desteğe hazır bulunduğunu kaydetti.

Afganistan’da kapsayıcı ve ılımlı bir yönetimi desteklediklerini belirten Vang, Çin’in Hangcou şehrinde düzenlenen 19. Asya Oyunları’na 100’den fazla Afgan sporcunun katılmasının, açıklık ve hoşgörünün iyi bir örneğini verdiğine dikkati çekti.

Vang, Taliban yönetimine terörizmle mücadelesinde destek olacağını vurgulayarak, “Doğu Türkistan İslam Hareketi”nin Afganistan’dan tamamen çıkarılması için etkin tedbirler alınacağını umduklarını dile getirdi.

“ÇİN’E YÖNELİK TEHDİDİ BİZE YAPILMIŞ SAYARIZ”

Bakan Vekili Muttaki de Pekin’in Kabil’e yeni büyükelçi atamasını memnuniyetle karşıladıkları, bunun iki ülke arasındaki ilişkilerin gelişimine katkı sağlayacağına inandıklarını belirtti.

Afganistan’ın Çin ile ilişkilerini geliştirmeye büyük ehemmiyet verdiğini ifade eden Muttaki, Dönem ve Yol Girişimi’nin ortak inşasına katılmayı umduklarını dile getirdi.

Muttaki, Afganistan’ın, terörle savaşım için büyük çaba harcadığını, Çin’e yönelik bir tehdidi kendisine yapılmış sayacağını, ülkede Çin’in güvenliğine ve istikrarına zarar verecek faaliyetlere izin vermeyeceğini, Çin vatandaşlarının can güvenliğini sağlayacağını altını çizdi.

Taliban temsilcisi, Afganistan’ın Asya Oyunları’na katılımına yönelik desteği ve teşviki için de Çin’e teşekkür etti.

Muttaki, Taliban yönetiminden Çin’i ziyaret eden üst düzey yetkili oldu.

ÇİN’İN AFGANİSTAN İLGİSİ

Çin, ABD öncülüğündeki NATO güçlerinin çekilmesinin peşinden kurulan Taliban geçici hükümetiyle ilişkilerini geliştirme arayışında olduğu gözleniyor.

Çin, ABD öncülüğündeki NATO güçlerinin çekilmesinin peşinden kurulan Taliban geçici hükümetiyle pozitif yönde ilişkiler kurarken, resmi tanıma anlamına gelecek adımlar atmaktan kaçınmıştı.

Dönem ve Yol Girişimi ile zamanı İpek Yolu güzergahında ulaştırma ve altyapı projeleriyle Doğu-Batı ticaretini canlandırmayı hedefleyen Çin, Afganistan’da siyasal ve ekonomik istikrarın sağlanmasını çıkarına uygun görüyor.

Çin, Taliban yönetimiyle farklılıklarına rağmen, Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ne dar bir koridorla komşu olan ülkedeki istikrarsızlığın, kendi sınır bölgelerini etkilemesinden kaygı ediyor.

Öte taraftan Çin, Afganistan’ın varlıklı maden kaynaklarının işletilmesine ve ülkenin tekrardan inşasına yönelik kontakt, ulaştırma, enerji ve altyapı alanındaki projelere ilgi gösteriyor.

İLİŞKİLER GELİŞİYOR

Çin’in Sincan Orta Asya Petrol ve Naturel Gaz Şirketi (CAPEIC), ocak ayında, Amu Derya Havzası’ndan petrol çıkarmak suretiyle geçici hükümetle anlaşmaya varmıştı.

Antak kalma, Taliban yönetiminin 2021’de iktidara gelmesinden bu yana yabancı bir şirketle yapmış olduğu ilk büyük çaplı kaynak çıkarma anlaşması olmuştu.

Çin Dışişleri Bakanlığı, 12 Nisan’da yayımladığı “Çin’in Afganistan sorunundaki pozisyonu” başlıklı 11 maddelik belgede, Afganistan’a tekrardan jeopolitik çatışma ve bölgesel istikrarsızlık deposu olmaması için ülkede siyasal uzlaşmanın ve kalkınma çabalarının desteklenmesi çağrısında bulunmuştu.

Çin ile Afganistan içinde 2020’de Kovid-19 salgını sebebiyle durdurulan direkt uçuşlar, Afgan ulusal hava yolu şirketi Ariana’nın 28 Mayıs’ta başkent Kabil’den Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nin merkezi Urumçi’ye yapmış olduğu seferle tekrardan başlamıştı.

Kabil-Urumçi seferleri, Taliban’ın Ağustos 2021’de ülkenin kontrolünü ele geçirmesinden bu yana Çin ile Afganistan içinde kurulan ilk sivil hava yolu bağlantısı olmuştu.

Son olarak Çin’in yeni Kabil Büyükelçisi Cao Şing, 13 Eylül’de itimat mektubunu Taliban geçici hükümetinin Başbakanı Molla Muhammed Hasan Ahund’a sunmuş, Çinli Büyükelçi, internasyonal alanda tanınmayan geçici hükümetin resmi kabulüyle göreve başlamış olan ilk büyükelçi olmuştu.

Çin’in, internasyonal alanda, başta hanım haklarının gerilemesi olmak suretiyle eleştirilerin arttığı bir dönemde attığı yakınlaşma adımları, bir taraftan Çin dış politikasının “ülkelerin iç işlerine karışmama” eğilimini eklerken öteki taraftan Pekin’in, bölgesel güvenliği ve ekonomik çıkarlarını korumak için Taliban yönetimiyle diplomatik ve kurumsal bağlarını geliştirmeye istekli olduğuna işaret ediyor.